Van ziekenhuis naar gezondheidsdorp
Wat als een ziekenhuis niet alleen inzet op genezen, maar ook op gezond blijven? Bij AZ Groeninge leeft al 25 jaar het toekomstbeeld van een ‘gezondheidsdorp’. Vier collega's vertellen hoe ze daar elke dag werk van maken – met innovatie en een frisse blik op preventie en patiëntenzorg.
Zorgvernieuwers
Er beweegt veel in de zorg. Daarom laten we vanuit The Kind Kids dit voorjaar enkele straffe zorgvernieuwers aan het woord over hoe zij bouwen aan de zorg van morgen. Deze keer: AZ Groeninge.
Aan het woord
Zorgvernieuwing zit ingebed in de verschillende teams van AZ Groeninge. We brachten voor dit interview vier collega’s samen:
- Brian Desplinter denkt als projectleider innovatie zorgvernieuwingen mee uit en begeleidt het proces samen met projectteams.
- Virginie Huys is coördinator transmurale samenwerking en trekt ook het ‘natuur op voorschrift’-project bij AZ Groeninge.
- Dieter Remmerie focust als afdelingshoofd van de stroke-unit op het behandelen van zieke mensen, maar heeft tegelijkertijd oog voor gezondheidspromotie.
- Petra Archie neemt met veel overgave de rol als directeur patiëntenzorg op zich, waarbij preventie centraal staat.
Visionair ziekenhuis — al meer dan 25 jaar
25 jaar geleden werd bij AZ Groeninge al het innovatieve idee uitgesproken om te evolueren van ziekenhuis naar een gezondheidsdorp. Vanwaar dat idee?
Dieter: “Stad Kortrijk had lang vier ziekenhuizen. Dat kon niet blijven duren, dus groeide het idee om een nieuw, gecentraliseerd ziekenhuis te bouwen, het AZ Groeninge van vandaag. Als je in zo’n fusie zit, dan denk je ver vooruit: waar staan we nu en waar willen we naartoe? Die langetermijnvisie ademt ons ziekenhuis vandaag uit.”
Virginie: “Het besef dat je niet moet inzetten op ziekte, maar op gezondheid was toen al aanwezig. Want als je niet inzet op preventie, ben je aan het dweilen met de kraan open.”
Als je niet inzet op preventie, ben je aan het dweilen met de kraan open.
Innovaties binnen AZ Groeninge
De focus op preventie weegt zwaar door in het innovatiebeleid. Enkele recente projecten die vorm kregen in de schoot van AZ Groeninge:
- Virginie: “We ontwikkelden het spel ‘Game of stroke’ dat kinderen traint om een beroerte te herkennen. Dat idee ontstond nadat we een artikel lazen over een kindje dat haar opa kon redden doordat ze toevallig de kenmerken van een beroerte had gelezen op een affiche in het ziekenhuis. Toen dachten we: ‘Wat kunnen we daarmee doen?’ Samen met HoWest gingen we aan de slag om een serious game te ontwikkelen. Het had heel wat voeten in de aarde — studenten die afhaakten, een krap budget … Maar het spel kwam er dankzij doorzetting van de ‘believers’.”
- Brian: “Momenteel werken we ook samen met BIOVIA en Raak aan een betaalbare wearable om kinderobesitas te voorkomen. We zien in de pediatrie steeds meer kinderen met obesitas, maar missen duidelijke data over hun slaap- en voedingspatroon, hoeveel ze bewegen … Vaak komen die kinderen uit een lagere inkomensklasse. Een smartwatch is duur, bevat vaak te veel functies en is bovendien niet geïntegreerd met ons zorgsysteem. Dankzij Europese financiering ontwikkelen we nu samen met een partner een nieuwe wearable voor zo’n 20 euro. Die komt er binnenkort aan.”
- Brian: “Er loopt ook het AI-pilootproject ‘SEPSIS Connect’ om bloedvergiftiging sneller op te sporen. Samen met andere ziekenhuizen en partners zoals imec en Proximus ontwikkelen we geavanceerde sensoren om hartslag, temperatuur, ademhalingsfrequentie, bloeddruk … vanop afstand continu te meten, wat een vroegtijdige diagnose mogelijk maakt.”
Ik leerde dat bij een cinema niet de film, maar popcorn de winst maakt. Toen dacht ik: wat is onze popcorn in het ziekenhuis? Misschien wel innovatie.
Wat is onze popcorn?
Petra: “Ik vind het enorm boeiend om in de zorg te leren van de privésector en omgekeerd. Zo ging ik 15 jaar geleden in gesprek met een van de directieleden van Kinepolis. Daar leerde ik voor het eerst over de NPS-score (Net Promoter Score, hoe waarschijnlijk het is dat iemand je bedrijf aanbeveelt bij anderen, red.). Dat idee bleef hangen en nemen we nu al een tijd mee bij patiënten.
Daarnaast leerde ik dat bij een cinema niet de film, maar popcorn de winst maakt. Toen dacht ik: wat is onze popcorn in het ziekenhuis? Misschien wel innovatie. Of royalty-vergoedingen op sommige innovatietrajecten. Die gedachte veranderde alles.
Vandaag lanceren we vanuit AZ Groeninge regelmatig eigen oplossingen of innovaties. Tegelijkertijd zorgen we ervoor dat onze naam of ons logo er niet op staat, want dat zou andere ziekenhuizen kunnen tegenhouden om het te gebruiken.”
Vragenlijsten invullen? Geen onverdeeld succes
Natuurlijk is zorginnovatie niet allemaal rozengeur en maneschijn. Sommige innovaties roepen weerstand op of schieten hun doel voorbij.
Virginie: “In 2024 lanceerden we een vragenlijst via ‘BIBOPP’, een platform mede gesteund door de overheid. Het idee was om die vragenlijst aan patiënten en bezoekers aan te bieden zodat ze hun eigen gezondheid kunnen screenen en tips ontvangen. We dachten: iedereen gaat dat willen invullen. Maar dat viel erg tegen. Mensen komen omdat ze ziek zijn en willen op dat moment geen vragenlijsten invullen. Bovendien willen ze geen algemene tips, maar een aanbod op maat. Iemand die te weinig bewoog, kreeg bijvoorbeeld de tip om in de buurt te gaan wandelen in natuurgebieden van Natuurpunt. Maar mensen in een rolstoel dachten: dat is niets voor mij. Er zijn dus nog wel wat stappen te zetten.”
Brian: “Ik geloof wel enorm in een centraal platform dat patiënten de kans geeft om controle te nemen over hun gezondheidsdata en ermee aan de slag te gaan. Eén van die centrale platformen zou BIBOPP kunnen zijn. Stel, je duidt aan dat je rookt en licht overgewicht hebt, dan zouden er trajecten op maat kunnen oppoppen die je kan volgen. We bekijken nu of we daarin ook apothekers of huisartsen kunnen betrekken, want het vraagt vooral om samenwerking tussen zorgpartners."
Slimmer omgaan met gezondheidsgegevens
Virginie: “Gezondheidsgegevens uitwisselen tussen zorgpartners is nu nog erg moeilijk. We hebben te maken met de GDPR-wetgeving en met veel verschillende digitale systemen. Hoe kunnen we gegevens makkelijk én veilig delen?
Bijvoorbeeld: als een patiënt het ziekenhuis verlaat, willen we graag informatie doorgeven aan de thuisverpleegkundige. Hoe moet je de wonde verzorgen? Als de thuisverpleging dat niet goed weet, krijgt de patiënt misschien niet de juiste zorg. Dat is jammer.
Nu gebruiken we papieren verslagen die we meegeven aan de patiënt, maar die verdwijnen vaak in een kast zodra iemand thuiskomt. Dat is frustrerend, want goede communicatie zou zo eenvoudig kunnen zijn.”
Brian: “Ik geloof echt in het delen van gezondheidsgegevens. Als ik nu naar de huisarts ga, vraagt hij: hoe gaat het? En dan vertel ik. Maar ik draag een smartwatch en ik hou mijn migraine bij in een dagboek. Stel dat mijn huisarts die gegevens met AI kan bekijken en koppelen aan mijn patiëntendossier. Dan begrijpen we misschien sneller wat er aan de hand is. Misschien hoef ik dan niet naar het ziekenhuis als ik klachten heb, maar kan ik op basis van die data tips krijgen.
Volgens DigiWijzer is 50% van de bevolking bezig met het meten van gezondheidsgegevens. 30% is zelfs bereid extra te betalen om die data door te sturen naar zorgverleners. Het nieuwe federale regeerakkoord wil ook meer budget voorzien om innovatie en dataverzameling te stimuleren. Dat stemt me hoopvol voor de toekomst.”
Elke nieuwe medewerker krijgt bij de introductie de uitnodiging om ‘ongehoorzaam’ te zijn.
Elke collega is een zorgvernieuwer
Als ziekenhuis toegroeien naar een gezondheidsdorp vraagt om een gezonde portie rebellie. De link tussen rebellie, strategie en zorgvernieuwing is wat van AZ Groeninge een echte zorgvernieuwer maakt.
Virginie: “Innovatie start altijd met een rebels kantje. Een strategische aanpak heb je nodig om het te realiseren, want je moet nadenken hoe je het verkocht krijgt. Af en toe lopen we met het hoofd tegen de muur, maar ook daar leer je uit en je zet des te grotere stappen achteraf.” Daar is Brian het mee eens: "Voor mij draait zorginnovatie ook om je te durven openstellen voor nieuwe technologieën. Kijk maar naar AI: we moeten niet aan de zijlijn toekijken, maar durven testen.”
Dieter: “Rebellie is bovenal nodig om zorg zo patiëntgericht mogelijk te maken! Je moet je als zorgverlener in een oncomfortabele positie durven stellen om het voor de ander zo comfortabel mogelijk te maken. Innovatie is trouwens niet van team innovatie of directie alleen, maar van elke medewerker — van de technische dienst, verpleegkundigen tot de CEO. Petra vult aan: “Klopt, daarom krijgt elke nieuwe medewerker bij de introductie de uitnodiging om ‘ongehoorzaam’ te zijn.”
Soms is zorginnovatie te vroeg
Virginie: “Tegelijkertijd vraagt zorgvernieuwing geduld. Ik werk hier nu 10 jaar en de ideeën die er leefden op mijn eerste dag hebben intussen een gigantische weg afgelegd. We zijn zo ver gekomen doordat we onze visie blijven vasthouden én durven springen op bepaalde momenten.”
Petra: “Ik gooi daarom ook niks weg! Af en toe komt er een nota van 10 jaar geleden uit m’n kast… En besef ik: misschien is de tijd nu wel rijp om anderen mee te krijgen.”
Dieter: “Wat ik nog het strafste vind is dat we vaak niet beseffen dat we innoveren omdat we het zo normaal vinden. Zo vindt elke collega het normaal dat hier een therapiehond als collega rondloopt. Maar evengoed een ergotherapeut die naar buiten gaat met een patiënt, ook al is dat met een volledig ziekenhuisbed en zuurstofmonitoring erbij. Is dat innoverend? Eigenlijk wel. Want het is ‘makkelijk’ om met een ‘goede patiënt’ naar buiten te gaan, maar al een stuk minder evident om als ergotherapeut zo’n buitenbezoek aan te kaarten bij verpleegkundigen, die het opnieuw aftoetsen bij de arts. Dat zijn vruchten die groeien.”
Brian; “Je moet bij zorginnovatie vooral durven doen. Niet op voorhand in problemen denken. Meer nog, problemen die je op voorhand bedenkt, vormen in werkelijkheid vaak geen probleem.
Ik merk wel dat samenwerking cruciaal is om ervoor te zorgen dat patiënten de zorg krijgen die ze verdienen. Zo werken we momenteel aan een MUG en rampenwagen van de toekomst. We hebben een oproep gelanceerd naar alle ziekenhuizen in Vlaanderen om daar mee over na te denken. Wij hebben budget om erover na te denken en dan kunnen de anderen kopiëren.”
Op weg naar een gezondheidsdorp
Een duidelijke visie, onmiskenbare West-Vlaamse werklust en een gezonde dosis rebellie: dat is wat AZ Groeninge elke dag drijft in de evolutie van ziekenhuis naar gezondheidsdorp. Geen ver-van-mijn-bedshow, maar iets wat vandaag al leeft – in elk project, elke samenwerking en elke collega die buiten de lijntjes durft te kleuren.
Petra: “Een gezondheidsdorp is voor mij een levendige plek waar gezondheid centraal staat, nog voor mensen ziek worden. Waar vrijwilligers het verschil maken, mensen elkaar ontmoeten en preventie de norm is.”
Brian: “We zijn doeners. Veel van wat we realiseren, gebeurt achter de schermen, uit bescheidenheid. Maar het is tijd om daar trots op te zijn. Want onze innovaties – hoe klein of groot ook – maken écht verschil.”
Inspirerende zorgvernieuwing volgens het AZ Groeninge team
- Petra: “Het boek ‘Als Disney de baas was in uw ziekenhuis’ van Fred Lee is enorm boeiend om eens vanuit een nieuw perspectief naar de zorg te kijken.”
- Virginie: de Nederlandse podcast ‘Zorg dichtbij’ zet volledig in op het transmurale luik, namelijk hoe je ook thuis beter patiënten zou kunnen opvolgen.
- Dieter: “Patiënten, naasten en collega’s die iets in vraag durven stellen, zijn voor mij vaak het vuur dat zorginnovatie doet aanwakkeren.”
- Brian: “De film ‘The Greatest Showman’ die gebaseerd is op het waargebeurde verhaal van twee broers die het circus hebben uitgevonden. Ze werden eerst weggezet als ‘freakshow’ en uiteindelijk werden ze de grondleggers van Cirque du soleil. Dat bewijst voor mij dat je, zolang je in iets gelooft, de mooiste doelen kan bereiken.”
Ondersteuning nodig als (zorg)vernieuwer?
The Kind Kids helpt je vaart maken.